به نقل از «ایسنا»

شاهکارهای معمار روس در تهران

تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۲۱۴۵۲

«مدرسه البرز»، «ساختمان اداره پست ایران»، «مدرسه ژاندارک»، «کارخانه قند ورامین»، «زندان قصر»، «مدرسه جدید دارالفنون»، «مسجد فخرالدوله امین‌الدوله»، «مدرسه انوشیروان دادگر» و «کلیسای حضرت مریم»، از جمله بناهای تاریخی تهران هستند که با معماری شاخص و منحصر به فردی ساخته شده‌اند و حتی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند، اما تمام این بناها یک وجه مشترک دارند و آن هم این است که یک معمار روس‌تبار به نام «نیکولای مارکُف» آن‌ها را پدید آورده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا،این معمار زادۀ گرجستان، در بریگاد قزاق که یک واحد ویژه نظامی در ایران بود، خدمت می‌کرد و از آکادمی هنرهای زیبای سن پترزبورگ فارغ‌التحصیل شده بود و در دوره‌ای از زندگی‌اش به یادگیری زبان فارسی پرداخته بود. او پس از خروج از بریگاد قزاق به معماری می پردازد و آثاری با تلفیق معماری مدرن و سنتی ایرانی در تهران ایجاد می‌کند.

مارکُف در سال‌های خدمتش در تهران، خانه‌های زیادی ساخت که اکنون اطلاعات چندانی از آن‌ها در دسترس نیست و حتی برخی از آن‌ها تخریب شده‌اند، اما چندین اثر شاخص از مارکف به یادگار مانده است و برخی از آن‌ها حفظ شده‌اند و برخی دیگر به حفاظت فوری نیاز دارند.

ایسنا درباره آثاری که از مارکُف در تهران به جای مانده و وضعیت حال حاضر آن‌ها، با «اسکندر مختاری» ـ معمار و مرمتگر ـ گفت‌وگویی کرد که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

«از جمله معماران تاثیرگذار در جنبش معماری تحول «نیکولای مارکُف» معمار گرجستانی است که از سال ۱۹۲۱ به بعد وارد کار معماری شد. «مدرسه البرز» نخستین اثری است که "مارکُف" در ایران ساخته و یکی از مهم‌ترین آثار معماری معاصر ایران و برجسته‌ترین کارهای این معمار به شمار می‌آید. معماری این مدرسه بعدها به عنوان الگو برای دیگر معماران مورد استفاده قرار گرفت. «مدرسه البرز» در سال ۱۳۰۳ ساخته و در فهرست آثار ملی ثبت شده است و از سال تاسیس تاکنون خدمات آموزشی ارائه داده است.   

از دیگر اقدامات مارکف، بازسازی مدرسه «دارالفنون» است که در سال ۱۳۰۷ انجام شد، به عبارتی ساختمان فعلی دارالفنون که هنوز پابرجاست، کار «مارکُف» است و از عمر آن حدود ۹۵ سال می‌گذرد. این مدرسه هم در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

مدرسه دخترانه «ژاندارک» پروژه دیگر «مارکُف» در تهران بوده که شبیه «مدرسه البرز» است. این مدرسه هم در فهرست آثار ملی ثبت شده است، اما با این وجود وضعیت مناسبی ندارد و بیشتر بخش‌های آن در حال حاضر بدون استفاده است.

مدرسه دخترانه دیگری به نام «انوشیروان دادگر» در خیابان انقلاب روبروی پارک دانشجو ساخته که این مدرسه هم مانند «البرز» از ابتدای ساخت تا کنون فعال بوده است.

«زندان قصر» یکی دیگر از آثار این معمار گرجی تبار است که در سال ۱۳۰۷ ساخته شد. خوشبختانه این اثر مارکُف از بلایا جان سالم به در برد و علاوه‌بر ثبت در فهرست آثار ملی، درحال حاضر به عنوان «موزه» کاربرد دارد.

ساختمان پست تهران نیز اثر دیگری از مارکُف است و پس از مرمت و تغییر کارکرد به موزه ، در حال حاضر حال خوبی دارد.

مارکف همچنین دو دانش‌سرا در تهران ساخت که یکی دانش‌سرای عالی واقع در باغ نگارستان است و دانشگاه تهران امروز در آن خدمات فرهنگی ارائه می‌دهد و دیگری دانش‌سرای مقدماتی (دانشگاه خوارزمی) در خیابان مفتح است.

«کارخانه قند ورامین» نیز از کارهای شاخص این معمار است که در ادامه آن، مجموعه مسکونی برای کارکنان این کارخانه ساخت. این کارخانه هم ثبت آثار ملی شده است، اما امروز حال و روز مناسبی ندارد.

مارکُف تعدادی خانه هم در تهران ساخته است که برخی از آن‌ها ناشناخته هستند، اما از نحوه معماری آن‌ها می‌توان متوجه امضای مارکُف شد.

خانه «پروفسور عدل» یکی از همین خانه‌هاست که این معمار در کنار خیابان ولیعصر تهران ساخت  این خانه ثبت ملی شده و در اختیار فرهنگستان هنر است.

خانه «پیرنیا»  در لاله‌زار نیز که امروز موزه طب سنتی و گیاهان دارویی است، از جمله آثار مارکُف بوده و از جمله آثار ملی است که مرمت شده و وضعیت خوبی دارد.

خانه «حسن خان اکبر» که مدتی دفتر کار این معمار بوده و در خیابان جمهوری امروزی و سمت شرقی ساختمان پلاسکو واقع است، از دیگر آثار مارکُف به شمار می‌آید که در آثار ملی ثبت شده، اما وضعیت نامساعدی دارد و در حال تخریب است که باید فوری رسیدگی شود.

نکته جالب درباره مارکُف این است که علاوه‌بر ساخت دو کلیسا در تهران، یکی در خیابان مفتح و دیگری در خیابان سی‌تیر، مسجدی به نام «امین‌الدوله» در خیابان هدایت ساخته است.

یکی از شاهکارهای مارکُف مقبره شاهزاده گرجی در مجموعه گورستان ارامنه در منطقه دولاب تهران است، با وجود این‌که این مجموعه در فهرست میراث ملی ثبت شده است و یک بار هم مرمت شده، اما الان در وضعیت مناسبی نیست. با این حال یکی از زیباترین کارهای اوست. مقبره مارکُف و همسرش نیز در چند قدمی مقبره شاهزاده گرجی قرار دارد. کلیسای کوچکی هم در این مجموعه وجود دارد که فکر می‌کنم از آثار این معمار است.»

مختاری در ادامه درباره سبک معماری «مارکُف»، گفت: مارکُف بر معماری بلدیه تهران که از سال ۱۳۰۲ با آمدن کریم آقاخان بوذرجمهری اقدامات موفقی را برای آماده کردن شهر برای دوره‌ای جدید از حیات شهری انجام داد؛ نقش اساسی و موثری داشته است.

این پژوهشگر مطالعات معماری افزود: سبک معماری این دوره متأثر از کارهای مارکُف است. در واقع آثار مارکُف آن‌قدر اهمیت داشته که از سال ۱۳۰۵ هیأت وزیران مصوبه‌ای را تصویب می‌کند که از آن به بعد دولت اجازه دارد ساختمان‌های دولتی را بدون مناقصه با احتساب حق‌الزحمه چهار درصد برای طراحی و نظارت اجرا به «مارکُف» واگذار کنند و این مصوبه در تاریخ توسعه شهری تهران بی‌نظیر است.

مختاری بیان کرد: کار متمایز و برجسته مارکف این بود که از طرح های مدرن برای ساخت بنا استفاده می‌کرد، اما برای نمای بیرونی اثر از مفاهیم و جزئیات معماری ایرانی در دوران اسلامی استفاده بهره می برد. ساختمان‌هایی که او ساخته در شهر، غریبه به نظر نمی‌آیند و در پیوند با معماری گذشته ایران هستند. به عنوان مثال، برای مدرسه دارالفنون سردری با  ایوانی با شکوه به شیوه معماری ایرانی در دوران اسلامی می‌سازد و برای آرایه‌های سردر از هنر استاد «حسین لرزاده» بهره میکیرد. ورودی مدرسه البرز هم در پیوند با معمار ایرانی در دوران اسلامی است. او به حدی این کار را با دقت و وسواس انجام می‌دهد که به نظر می‌رسد این اثر کار یک معمار ایرانی است. در بعضی مواقع هم در کارهای او می‌بینیم که از عناصر و جزئیات فرنگی هم استفاده می‌کند، مانند سرسرای ورودی «مدرسه البرز» که به معماری نئوکلاسیک نزدیک است. گاهی هم ارجاعات او به معماری قبل از اسلام برمی‌گردد، مانند «مدرسه انوشیروان دادگر» که برای زرتشتیان تهران ساخته شده و «مارکُف» از سر ستون‌های دوره‌های هخامنشی برای نمای بیرونی آن استفاده کرده است. در طرح‌های دوران آغاز مدرن، استفاده از معماری سنتی ایرانی در تلفیق با معماری مدرن مهارت فراوانی را می‌خواسته والا  این دو سبک با هم ترکیب نمی‌شدند، اما مارکُف توانسته بود که معماری مدرن و اروپایی  با معماری ایرانی را بخوبی تلفیق و ترکیب کرده و سبک متفاوتی را خلق کند و این موجب شده است که وقتی می‌گوییم معماریِ مارکُف یک سبک خاص از معماری معاصر در ذهن نقش می‌بندد.    

سرستون‌های مدرسه انوشیروان دادگر

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: میراث فرهنگی بناهای تاریخی تهران زندان قصر مدرسه البرز خانه پیرنیا کلیسای حضرت مریم ساختمان پست تهران نوروز 1402 سفر ماه رمضان دفاع مقدس موزه سینما شهرام عبدلی شهرام عبدلی درگذشت دانشگاه تهران نوروز 1402 شهرام عبدلی شهرام عبدلی درگذشت سفر فهرست آثار ملی آثار ملی ثبت شده ملی ثبت شده مدرسه البرز تهران ساخت حال حاضر مارک ف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۲۱۴۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعضای هیئت انتخاب رویداد استارت‌آپی فیلمنامه نویسی منصوب شدند

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، پوران درخشنده، مهدی سجاده‌چی، محمود اربابی، رضا حیدرنژاد، مهدی احمدی، هومان فاضل، علی مؤذنی، مصطفی رستگاری، محمد باقر قهرمانی و حجت الاسلام و المسلمین حسین رحیم‌زاده ده نفر عضو هیئت انتخاب این رویداد استارت آپی هستند که قرار است آثار منتخب آنرا تعیین کنند.

در معرفی فعالیت‌های هنری این افراد چنین آمده است:

پوران درخشنده:
فیلمساز، نویسنده، تهیه کننده و کارگردان ایرانی متولد کرمانشاه است که از سال ۱۳۶۵ فعالیت خود را آغاز نمود و در دانشگاه صدا و سیما با گرایش کارگردانی تحصیل کرد. از نمونه آثار او می‌توان به پرنده کوچک خوشبختی، زیر سقف دودی، بچه‌های ابدی و شمعی در باد اشاره کرد.

مهدی سجاده‌چی:
فیلمنامه‌نویسِ سینما و تلویزیون، متولد تهران در سال ۱۳۴۰ است. وی کار فیلمنامه نویسی در سینما را از سال ۱۳۶۸ با «پاتال و آرزو‌های کوچک» با همکاری «مسعود کرامتی» آغاز کرد و در ادامه فیلمنامه آثار دیگری همچون سوفی و دیوانه، روز سوم، قاعده بازی و هفت سنگ را نیز نوشت. سجاده‌چی در حال حاضر رئیس کانون فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران است.

محمود اربابی:
مدرس دانشگاه و نویسنده سینما و تلویزیون است. از مهم‌ترین آثار او فیلم زندگی با چشمان بسته و فیلم حکایت عاشقی است.

رضا حیدرنژاد:
متولد تبریز در سال ۱۳۳۳ است و فعالیت‌های سینمایی خود را از سال ۱۳۵۲ آغاز کرد. او فارغ‌التحصیل سینما از مجتمع دانشگاهی هنر و همچنین مدرس کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی است. نویسندگی فیلم سینمایی روی خط مرگ برعهده او بوده است.

مهدی احمدی:
متولد آذر ۱۳۴۵ در تهران، سینما و تلویزیون است. او فارغ‌التحصیل رشته گرافیک از دانشگاه هنر است. نقاشی را از سال ۱۳۶۳ شروع کرد و تا کنون در بیشتر از سی نمایشگاه نقاشی شرکت داشته‌است.

هومان فاضل:
فارغ التحصیل رشته تئاتر و نویسنده و کارگردان مجموعه‌های رنگین کمان، حرف آخر، ماجرا‌های قلقلی، ذره بین، جنگ کتاب و نویسنده فیلمنامه مجموعه «نامه‌های بالدار» است. یکی از مهم‌ترین کار‌های او فعالیت در سریال آسمان من به کارگردانی محمدرضا آهنج و همکاری در کنار بازیگرانی نظیر سودابه بیضایی، الهام چرخنده، ویدا جوان و حمیدرضا عطایی است.

علی موذنی:
وی متولد تهران سال ۱۳۳۷ است. لیسانس ادبیات نمایشی از دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران دارد و از جمله نویسندگانی است که کار نوشتن را به شکل حرفه‌ای دنبال می‌کند. وی در عرصه داستان کوتاه، رمان، داستان بلند، نمایشنامه و فیلمنامه قلم می‌زند. در حوزه فیلم‌سازی نیز شش تله‌فیلم برای تلویزیون ساخته‌است.

مصطفی رستگاری:
متولد ۱۳۵۷ تهران و دارای دکترای فلسفه هنر است. از جمله آثار او می‌توان به نویسندگی فیلم سینمایی "چهل سالگی"، "لطفاً بدون گناه"، "به یاد بیاور" و آثار ویدئویی"ما هنوز زنده‌ایم"، "بلند گریه کن"، "تن‌ها خودت مانده‌ای"، "بالا بلند" و سریال "به دنیا بگویید بایستد" و "لیلی کجاست" اشاره کرد.

محمدباقر قهرمانی:
او متولد تهران و کارشناسی فیلمنامه نویسی رادیو تلویزیونی، کارشناسی ارشد رادیو و تلویزیون و دکترای تئاتر و فیلم است. عضویت در گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شورای سیاستگذاری مرکز تئاتر مولوی، کمیته بررسی رشته تئاتر کودک و نوجوان، معاون روابط بین الملل دانشگاه تهران و سرپرست دانشکده هنر‌های نمایشی و موسیقی از جمله سوابق علمی و اجرایی او است.

حسین رحیم‌زاده:
تحصیل در حوزه علمیه قم، مدرس علوم قرآنی و نهج‌البلاغه، دارای سابقه مدیریت و مشاوره و کارشناسی گروه‌های برنامه ساز تلویزیونی و فیلم و سریال در صدا و سیما و عضویت در شورای پروانه ساخت و نمایش سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله سوابق حجت الاسلام حسین رحیم زاده است.

گفتنی است رویداد استارت‌آپی فیلمنامه نویسی با هدف کمک به ارتقای کمی‌و کیفی فیلمنامه نویسی، شناسایی و معرفی ایده‌های خلاقانه در فیلمنامه‌نویسی، معرفی استعداد‌های فیلمنامه نویسی در سطح کشور و زمینه سازی برای حضور و تبادل دانش و تجربه نیرو‌های خلاق و مستعد کشور خرداد ماه سال جاری در تهران و توسط پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی برگزار می‌شود.

انتهای پیام/